Maðurinn er einfaldlega gáfað spendýr og Sæunn Kjartansdóttir sálgreinir opnar augu lesenda sinna fyrir því að aðeins með því að sættast við og skilja dýrið í sjálfum sér getur fólk orðið heilt og lifað innihaldsríku lífi í bók sinni, Gáfaða dýrið. Þetta stórmerkileg bók og allir sem hafa áhuga á að skilja tilfinningar sínar og upplifanir betur ættu að lesa hana.
Sæunn fer í gegnum þörf okkar fyrir nánd, tengsl og umhyggju og hvernig sífellt takast á frumstæði heilinn og heilabörkurinn þar sem hugsunin og persónuleikinn býr. Streita og ótti setjast að í mannsálinni þegar umhverfið svarar ekki á þann hátt sem hún þarfnast og þá er voðinn vís. Í kaflanum Undir áhrifum er fjallað um fíkn og hvernig vanlíðan rekur fólk til þess að leita í áfengi og aðra vímugjafa til að deyfa sársaukann og fá tímabundna hvíld frá honum.
Hún rekur hversu óhollt eða í raun hættulegt áfengi er heilsunni og þrátt fyrir að flestir viti það mætavel er það bæði eftirsótt og viðurkennt í samfélaginu, meira að segja svo sjálfsagt að þeir sem kjósa að nota það ekki þurfa frekar að réttlæta val sitt en hinir sem nota það. Sæunn segir m.a.: „Margir sem rannsakað hafa heilsufarsleg áhrif áfengis telja okkur í sömu sporum í dag gagnvart áfengisdrykkju og við vorum fyrir nokkrum áratugum varðandi reykingar, fáfróð og í afneitun.“ (Gáfaða dýrið, bls. 165)
Við viljum ekki vita af skaðanum sem áfengi veldur á heilsu okkar, samskipti við aðra, andlega líðan og félagslega stöðu. „Vegna eitrunaráhrifa etanóls forgangsraðar lifrin niðurbroti þess á kostnað annarrar starfsemi sem getur meðal annars komið niður á virkni skjaldkirtils og stjórnun blóðsykurs. Einkenni þess geta verið þreyta, þyngdaraukning, svefntruflanir, húðvandamál, höfuðverkur, heilaþoka og meltingartruflanir. Þá eru ónefnd áhrif áfengis á andlega líðan, svo sem kvíða, þunglyndi, svefnraskanir, skapsveiflur, hömlu- og dómgreindarleysi, aukna hættu á áhættuhegðun, ofbeldi, slysaförum og ótímabærum dauða.“ (Gáfaða dýrið bls. 163-164)
Jafnvel örlítið magn hættulegt
Þetta eru sláandi staðreyndir en samt er stór hópur fólks sem ekki getur hugsað sér að sleppa þess að drekka vín með matnum, í partíum eða skála fyrir ástvini á ánægjulegum tímamótum í lífinu. Þetta fólk hefur stjórn á neyslunni, er ekki að skaða neinn og hvers vegna ætti það þá að hætta? Svarið er einfalt jafnvel örlítið magn er hættulegt og veldur skaða. Lengi héldu menn að eitt glas á dag væri skaðlaust, það varð síðan að einu glasi á viku en í dag hallast vísindamenn að því að meira að segja einn sopi hafi áhrif.
Sjálf hafði Sæunn reynslu af ofneyslu áfengis og þeim áhrifum sem hún hefur á heimilislíf og börn sem vaxa upp við slík vandamál.
„Ég var sjö ára þegar áfengi laumaði sér inn í líf mitt. Þá var mamma nýorðin ekkja og einstæð móðir, rétt rúmlega fertug. Í von um smávegis gleði leitaði hún til Bakkusar sem reyndist henni illa. Engu að síður varð hann fastagestur á heimilinu í alltof mörg ár og jók á sorg mömmu og vansæld allra er þar bjuggu.“ (Gáfaða dýrið bls. 160)
Þetta eru áhrifamikil orð og Sæunni er einkar lagið að koma hlutunum frá sér á auðskiljanlegan og rökrænan hátt. Hún hefur djúpan skilning á mannlegu eðli og tilfinningum en viðhorf hennar lýsa umburðarlyndi og gæsku, orð hennar eru laus við alla áfellisdóma eða hneysklun. Hún kennir þvert á móti betri leiðir til að takast á við eigin ófullkomleika og sýna sjálfum sér þá gæsku að byggja upp í stað þess að brjóta niður.
Comments